Dorpsinitiatief Balk
Eigen Warmte Balk: Aardgasvrij in 2030
Balk streeft ernaar in 2030 aardgasvrij en CO2-neutraal te zijn. Daarvoor werken ze aan een warmtenet op basis van restwarmte en aquathermie. Benieuwd hoe zij dat als collectief hebben aangepakt? Lees het in deze blog.
Tekenen intentieovereenkomst, foto: Folkert Folkertsma
Balk kan aardgasvrij worden
Energie Coöperatie Gaasterland (ECG) startte in 2020 het project Eigen Warmte Balk met meerdere partners. Samen vormen zij de regiegroep en kijken zij naar een collectieve oplossing om Balk in 2030 aardgas vrij te krijgen en CO2-neutraal te worden. Dit project voeren zij uit in samenwerking met Gemeente De Fryske Marren, woningcorporatie Dynhus, AVK Plastics, Plaatselijk Belang Balk Vooruit, en ondernemingsvereniging Eigen Haard / De Stikke. Ze hebben samen een plan opgesteld met heldere doelstellingen: betaalbaarheid, stabiliteit en lokale regie en zeggenschap in alle fasen.
Ook is er gericht onderzoek gedaan. Uit een haalbaarheidsonderzoek van IF Technology bleek dat 1.900 woningen (inclusief 700 huurwoningen en 225 gebouwen) in Balk aardgasvrij kunnen worden. De kern van Balk met daarin de oudere rijwoningen kunnen op een warmtenet worden aangesloten. Voor de resterende 500 nieuwere en vooral vrijstaande woningen aan de randen van Balk zijn warmtepompen beter geschikt.
Eigen Warmte Balk: betaalbare en duurzame energie
Benieuwd hoe ze samen in Balk verduurzamen? Bekijk de video waarin ze meer over hun aanpak vertellen.
Van onderzoek naar ontwerp
Het warmtenet dat ze in Balk willen aanleggen, maakt gebruik van restwarmte van AVK Plastics en thermische energie uit oppervlaktewater (aquathermie) via de Luts. “We willen bijdragen aan betaalbare warmte én het klimaat,” zegt Arno Kanters, directeur van AVK Plastics.
Samen met Firan en IF Technology wordt gewerkt aan het technische en financiële ontwerp van het warmtenet. Ook wordt gekeken naar de oprichting van een lokaal warmtebedrijf. Het streven is om in de eerste helft van 2025 het voorlopig ontwerp klaar te hebben en het warmtebedrijf op te richten.
“Ons project verloopt goed dankzij de uitstekende samenwerking met alle betrokken partijen en de gemeentelijke subsidie die we de afgelopen jaren hebben ontvangen. Hiermee hebben we een volwaardige werkgroep kunnen opzetten met een projectleider, communicatiemedewerker en technisch medewerker. Ook heeft AVK een financieel medewerker deels vrijgesteld. Dit bevordert zowel de kwaliteit als het draagvlak in het dorp.”
— Goffe Venema, projectleider
Bewoners betrekken
Inwoners worden actief betrokken via bijeenkomsten, nieuwsbrieven, huis-aan-huiskranten en werkgroepen. De opkomst bij de startbijeenkomst in 2022 was overweldigend (bekijk video). In 2023 is een informatiepunt geopend in het dorp en met de leerlingen van de Ludgerusschool werd in het kader van hun warmtelessen zelfs een speciaal lied gemaakt. Zeventien vrijwilligers ondersteunen het project. Zij vormen een klankbordgroep voor de projectgroep. Daarnaast worden ze op basis van kennis en interesse ingezet in specifieke werkgroepen, voor bijvoorbeeld communicatie en participatie, de organisatie van een warmtebedrijf, techniek en financiën.
Isolatieproject
Omdat Eigen Warmte Balk een project van lange adem is en veel werk achter de schermen plaatsvindt, is er in het voorjaar van 2024 met steun van de Friese Milieu Federatie (FMF) en Energiebank Friesland een besparingsproject uitgevoerd. Alle particuliere rij- en hoekwoningen die vóór 1975 gebouwd zijn, werden huis-aan-huis bezocht.
Ook is er gevraagd of er interesse was voor gratis kleine energiebesparende maatregelen en een gratis energiescan. Bij vijftig woningen hebben fixteams daarna de kleine maatregelen aangebracht. De vijftig gratis energiescans worden door de lokale adviseur uitgevoerd. Belangrijk neveneffect voor Eigen Warmte Balk: er kwamen zeventig nieuwe interessemeldingen voor het warmtenet.
Vertrouwen in vervolg
In juli 2024 tekenden de zes partners een nieuwe intentieovereenkomst. “De samenwerking is essentieel voor een betaalbare oplossing,” zegt Yeb Tiemensma van Dynhus. Wethouder Irona Groeneveld ziet het project als een voorbeeld voor de gemeente en provincie.
Deelnemers nodig
Er zijn voldoende positieve ontwikkelingen, maar er is 80 procent deelname van de Balksters nodig om het warmtenet te realiseren. Veel bewoners staan al positief tegenover deelname. Aanmelden kan vrijblijvend, wat positieve invloed heeft op de verdere uitwerking.
Meer weten?
Neem contact op via info@eigenwarmtebalk.frl of kijk op www.eigenwarmtebalk.frl.
Wil jij ook aan de slag met mooie stappen voor je dorp?
“Ik ben ervan overtuigd dat met het warmtenet straks vele Balksters op een financieel haalbare manier aardgasvrij worden. We streven naar betaalbare warmte en doen dit zonder winstoogmerk. Hoe bijzonder is het dat we dit in een klein dorp voor elkaar kunnen krijgen! Dat maakt ons echt trots!”
— Siemon Wiersma, voorzitter van ECG
Verder lezen
Laat je inspireren en ga ook aan de slag!
Er zijn in Friesland gelukkig al veel dorpen die de handen ineen geslagen hebben. Lees hieronder nog meer verhalen voor inspiratie. Als je zelf ook aan de slag wil voor je dorp, lees hier wat jij kan doen als nieuw of bestaand initiatief.
Dorpsinitiatief Tjerkwerd
In Tjerkwerd zijn ze blij met hun energiecoaches
In Tjerkwerd hebben ze op dit moment een energieteam dat hun dorp met kleine maatregelen helpt om energie te besparen. Maar ze hebben ook plannen om energie op te wekken voor een nog duurzamere toekomst!
Dorpsinitiatief Munnekeburen
In Munnekeburen besparen ze samen veel energie
Help jouw dorp met energie besparen en het verduurzamen van Fryslân. Doe net als Munnekeburen en doe mee met je vereniging of dorpsbelang!